روانشناسی رنگ

روانشناسی رنگ

تأثير روانشناختي 


از ديرباز تأثير روانشناختي رنگ ها در اشخاص مختلف مورد توجه دانشمندان بوده است ؛ مثلا ثابت شده كه اتاق هاى آبى در بيمارستان ها يا شيشه هاى آبى رنگ روى بيماران تأثیر مثبت ىبه جاى مى گذارد و يا رنگ هاى سبز و آبى خستگى را كاهش مى دهند. رنگ هاى سبز و آبی از رنگ هاى سردند و آبى رنگ آرامش است.
رنگ هاى بنفش و ارغوانى از رنگ هاى مجلل و فاخرند و بنفش رنگ وقا ر و عف ت نف س اس ت.
قرمز تيره و بنفش تيره و سياه قابليت ديد كمترى دارند و فضا را محدودتر نشا ن می دهند.
قرمز سمبل زندگي، قدرت و نشاط است اما براى اشخاص عصبى مناسب نيست. نارنجى سمبل انرژى است و ليموئى اشتهاآور است و براى اشخاص عصبى مناسب مى باشد. رنگ سبز و آبی
توأماً باعث شادى مى شوند، براى همين است كه دريا و سبزه موج به تسکین اعصا ب و رفع خستگى روان است.
تلفيق رنگ سياه، و زرد تأثير بصرى زيادى دارد و براى مشخص كردن موانع و محدود ه ها ى خطر استفاده مى شود.
در روانشناسى نوين، رنگ ها يكى از معيارهاى سنجش شخصيت به شمار مى آيند؛ چر ا که هر يك تأثير خاصى در روح و جسم هر فرد باقى مى گذارند و نشانگر وضعيت روانى و جسمی وى هستند انسان از روزگاران دور تحت نفوذ و تأثير رنگ هاى پيرامون خويش بوده و در طى صد و چند سال گذشته كه صنعت رنگ سازى به اوج تحول خود رسيده، اين تأثير دو چندان شد ه و در همه ي اركان زندگى انسان ها رخنه كرده است. اين استفاد ه روزافزو ن از رنگها تحو ل زيادى در زمينه ي روانشناسى رنگ پديد آورده است.
رنگها سر شار از نيروهاي بس خارق العاده هستند. نيروهايي كه مانند هسته هاي انرژي زا و گرما بخش، تماشاچي خويش را متاثر مي سازد . كه صرف نظر از تاثيرات منفي يا مثبت كه بر ضمير نا خود آگاه باقي مي گذارند.هنرمند خلاق نه تنها بايد در دنياي بيكران رنگها به سير و سياحت بپردازد و توشه خويش را از تجربه هاي علمي آكنده سازد، بلكه همچنين لازم است تا مفاهيم رنگ را در كليه ابعاد بشناسد . اما مهمترين اين ابعاد كه اعتبار مفاهيم زيبا شناسي رنگ متكي بدانهاست ابتدا شناخت رنگ به عنوان يكي از برجسته ترين عوامل تركيب بندي و ديگر قدرت رنگ در بر قراري ارتباط است كه بايد بدانيم.سه دسته در آثار هنرمندان نقاش كه
مفاهيم رنگ و ويژگيهاي رنگ را به كار مي برند اينها هستند:
رنگ از نظر عناصري تجسمي براي توصيف موضوع اثر و خصوصيات آن به كار مي رود. به  همين دليل است كه پاييزي و زمستاني بودن يك منظره راهمراه با ويژگيهايش مي توان نشان 
داد. از اين خصوصيت رنگي حتي مي توان در مورد يك طبيعت بيجان و عناصر ديگر نيز استفاده كرد. مانند آثار نقاشان طبيعت گرا كه توسط رنگ موضوع خود رابيان مي كنند .
يوهانس ايتن بدون در نظر داشتن ارزشهاي استعاري و توصيفي رنگ از رنگ براي به تصوير گذاشتن ارزشهاي دروني و زيباييها و تاثيرات خود رنگ استفاده مي كنند. از اين خصوصيات رنگ در بسياري از محصولات صنايع دستي و هنرهاي سنتي نيز استفاده مي شود.
او نخستين فردي است كه در زمينه شناخت مفاهيم رنگ ، اصول و قوانيني وضع كرد كه تا به
امروز به قوت و اعتبار خويش پابر جاست او در رابطه با اينكه آيا يك هنرمند براي درك مفاهيم زيبايي شناختي رنگ در يك اثر هنري بايد به آشنايي با یک سلسله اصول و قواعد
مشخص آشنا باشد ميگويد:
" اگر شما بي آنكه در مورد تئوريهاي رنگها و مفاهيم اساسي آن مطالعه عميق داشته باشيد و موفق شديد كه با استفاده از عامل رنگ آثار هنري بيافرينيد ، پس شيوه خويش را دنبال كنيد ودر پي دست يافتن به تئوريهاي جديد رنگ خود را سر در گم نكنيد اما اگر شكست خود را در زمينه خلق آثار برجسته هنري آن را ناشي از بي تجربگي و عدم آشنايي با مفاهيم و تئوريهاي رنگ مي دانيدپس لازم است كه به مطالعه عميق و گسترده در
اين راستا دست بزنيد ."
از نظر ايتن رنگ خود زندگي است و مفهوم آن به همان گستردگي مفهوم زندگي است.

معني و مفهوم رنگ ها 
از قديم رنگ ها داراي مفاهيم شناخته شده اي بوده اند. در پيش و پس از اسلام رنگ سبزنشان بني هاشم بود و بعدها نشان علويان شد چرا كه اين رنگ را نشانة معصوميت مي انگاشتند.
عباسيان رنگ سياه را نشانه وقار مي دانستند و از اين رو لباس سياه مي پوشيدند. بعد ها سبز و سياه نشانه سادات و علماي شيعه شد. از زمان هاي دور سفيد نشانه صلح و سرخ نشانه
خونخواهي و انقلابي گري بوده است و هنوز هم اين رنگ ها مفهوم خود را در بسياري از كشور هاي جهان حفظ كرده اند.
رنگ ها بر عادت هاي خريد مردم نيز تأثير مي گذارند. قرمز متمايل به نارنجي، سياه و آبي سير خريداران را به خود جذب مي كنند. صورتي، آبي متمايل به خاكستري، آبي روشن وآبي تيره خريداران پولدار را به خود جلب مي كنند. صورتي كم رنگ و آبي آسماني افراد آرام و مطيع را به خود جذب مي كنند. در اينجا با معني و مفهوم رنگ ها و نيز تأثير آن ها در حالت ها، فعاليت ها و احساس انسان و بسته بندي غذاها آشنا خواهيد شد .

رنگ قرمز
قرمز نشانه عشق، خطر، نيرو و نشاط است. رنگ قرمز نماد و نشانه اميد به زندگي، اشتياق به فعاليت، شجاعت، اراده قوي و آرزوهاي بزرگ،گرمي، قدرت، جنگ، هيجان، تظاهر، آتش، خون، هواي نفس، خشم و برانگيختگي است. قرمز انرژي دهنده و محرك بسيار نيرومندي است. با ديدن رنگ قرمز تپش قلب و فشار خون افزايش مي يابد. رنگ قرمز چند حس را توامان تحريك مي كند.كودكان اغلب به رنگ قرمز علاقه دارند. قرمز داراي قابليت رويت بالايي است و همواره توجه بيننده را به خود جلب مي كند. در چين رنگ قرمز نشانه جشن و خوشبختي است ودر بسياري از مراسم فرهنگي از آن استفاده مي شود. در اين كشور قرمز رنگ خلوص و
پاكي است. در بسياري از پرچم هاي كشورها اين رنگ ديده مي شود.در غرب قرمز نشانه خوش اقبالي است.
قرمز در كنار ساير رنگ ها معناي متفاوتي دارد. در آمريكا قرمز و سبز نشان كريسمس است.
در بسياري از فرهنگ هاي شرقي قرمز در كنار سفيد به معناي خوشحالي است. در آمريكا چنانچه قرمز در كنار صورتي قرار گيرد دلالت بر روز عشق ورزي دارد. در سنگاپور رنگ قرمز به معني موفقيت و خوشحالي است.
رنگ قرمز براي نمايشگاه هاي خودرو، مكان هاي فروش حيوانات اهلي، ساندويچ و پيتزا فروشي ها و رستوران ها رنگ خوب و مناسبي است، بهتر است در رستوران هاي بزرگ به همراه رنگ هاي آرامش بخش نظير سبز و سفيد استفاده شود ولي استفاده از اين رنگ در مراكز درماني و بيمارستان ها توصيه نمي شود چون تداعي كننده رنگ خون است.
رنگ نارنجي
نارنجي نشانه طراوت و شادي ،گرمي، اشتياق و علاقه زياد و جديت در كار است. اين رنگ دستگاه عصبي را تحريك مي كند و موجب شفافيت و روشني ذهن مي شود و محرك اشتها است. رنگ نارنجي حافظه را تحريك مي كند.جريان اكسيژن رساني به مغز را افزايش مي دهد.
اين رنگ اثر شديدي در جذاب كردن و فروش محصولات غذايي دارد. رنگ نارنجي همچنين بيان گر كيفيت عالي محصول است. جوانان بيشتر از ساير گروه هاي جامعه به اين رنگ توجه مي كنند.
در مذهب پروتستان به رنگ نارنجي توجه مي شود. اين رنگ در هند و مكزيك رنگ مورد علاقه مردم است. در آمريكا كالاهاي ارزان قيمت به رنگ نارنجي هستند. در بعضي از فرهنگ هاي شرقي نارنجي نشانه تجمل و نيز نعمت و بركت است. رنگ لباس روحانيون بودايي نيز نارنجي است.

رنگ سبز
رنگ سبز چون در طبيعت زياد ديده مي شود نشانه باروري، تازگي، ايمني و كاميابي است.
رنگ سبز نماد زندگي، جواني، پول، نوگرايي، پشتكار، غرور، عزم استوار، اميد و قدرت است. درفرآورده هاي كشاورزي رنگ سبز بسته بندي دلالت برطبيعي بودن و ارگانيك بودن آن است .
سبز در آمريكا به معني ثروت است. از اين رو بسياري از شركت هاي بزرگ مواد غذايي آمريكا از رنگ سبز در بسته بندي ها و بر چسب هاي محصولات خود استفاده مي كنند. در چين رنگ سبز دلالت بر فريب كاري و تقلب دارد. از اين رو در طراحي بسته بندي هايي كه راهي اين كشور خواهند شد بايد از اين رنگ پرهيزكرد.تحقيقات انجام شده در فرانسه حاكي از آن است كه رنگ سبز، رنگ مناسبي براي بسته بندي در اين كشور نيست. در بعضي از كشور هايگرمسيري رنگ سبز نشانه خطر است. در كشور هاي اسلامي رنگ سبز نشانه اسلام است وفرآورده هايي كه در طراحي بسته بندي شان از رنگ سبز استفاده شده باشد با اقبال عموميمواجه مي شوند.
در مسيحيت رنگ سبز به معناي اميد و شادي است. در آمريكا اين رنگ به معناي ايمني،سازگاري با محيط زيست و نشان كريسمس (همراه با قرمز) است. در مالزي اين رنگ به معنايطول عمر است.سبز رنگي است كه انسان را آرام مي كند، درد را كاهش مي دهد و احساسامنيت ايجاد مي كند. رنگ سبز نشانه حركت و به جلو روندگي است، همچنان كه در چراغراهنمايي و رانندگي اين معنا ديده مي شود.
رنگ سياه سياه نشانه قدرت، مرموزبودن، رسمي بودن و وقار است. در بسياري از فرهنگ ها رنگ سياه نشانة نفي زندگي، بي علاقگي، بد بيني، ناباوري، سوگواري و عزاداري است.
سياه رنگ متحبر است و مشتريان را از به روز شدن با فناوري باز مي دارد. اين رنگ انتخاب خوبي براي فروشگاه هاي موسيقي، حقوقدانان، حسابداران، فروشگاه هاي لوازم الكترونيكي و
لاستيك فروشي هاست.
رنگ سفيد
سفيد نشانه تقوا، بي گناهي، تازگي، صلح، پاكي، كمال، معنويت و سادگي است. ايرانيان
باستان عقيده داشتندكه فرشتگان لباس سفيد بر تن دارند. از اين رو اين رنگ مورد علاقهايرانيان است. رنگ سفيد براي هندوها رنگ عزا و سوگواري است. در چين رنگ سفيد به معني مرگ است. در برزيل اين رنگ نشانه جلال و شكوه است. در كشورهاي عربي از رنگ سفيد در بسته بندي در مواد غذايي بايد اجتناب شود. در آمريكا رنگ سفيد نشانه پاكي و خلوص است.

در ايران رنگ سفيد انتخابي خوب براي فروشگاه هاي وسايل عروسي و ازدواج است، همچنين براي امكانات پزشكي، دندان پزشكي، آشپزخانه ها، نانوايي ها، موزه ها، اماكن تاريخي، فروشگاه هاي وسايل بهداشتي، خشكشويي ها وخدمات بهداشتي مناسب است.
رنگ آبي
رنگ آبي در طبيعت زياد ديده مي شود. از اين رو نشانه آرامش وپاكي است.آبي در انسان احساس آرامش، راحتي، آسودگي ايجاد مي كند. رنگ آبي نشانه رضايت خاطر و حسن رابطه بادوستان و نزديكان است و همچنين نشانه زيبايي، عقل، صداقت و اعتماد است. رنگ آبي اشتهاي انسان را كم مي كند. از اين رو در رستوران ها از اين رنگ نبايد استفاده شود. رنگ آبي ضربان قلب را كم مي كند و دماي بدن را كاهش مي دهد. اين رنگ چون به طور طبيعي در مواد غذايي وجود ندارد چنانچه در بسته بندي مواد غذايي آورده شود جذابيت محصول را كم مي كند. در آمريكا رنگ آبي محبوبيت زيادي دارد و نشانه صداقت و امانت است. از اين رو در نماد همه بانك هاي آمريكا از رنگ آبي استفاده مي شود. در چين رنگ آبي نشانه ابديت است. براي يهودي ها اين رنگ مقدس است. در كشور هاي عربي رنگ آبي به معني ايمني و
محافظت است. در كلمبيا رنگ بيشتر صابون ها آبي است. در كشور هاي مسيحي رنگ آبي
مفهوم صلح و بهشت را همراه دارد. در هنگ كنگ رنگ آبي مورد علاقة مردم نيست و نبايد از آن در طراحي بسته بندي غذاها استفاده كرد. رنگ آبي به مردم كمك مي كند كه مشكلات خود را با اعتماد به نفس حل كنند. استفاده از رنگ آبي در وسايل كاهش دهنده وزن مناسب است. اين رنگ نشانه وقار است و رنگ مورد علاقه خانم ها و آقايان است. اين رنگ مناسب شركت هاي مسافرتي، شركت هاي آب، دفتر پزشكان، داروخانه ها و متصديان و فروشندگان لوازم پزشكي، هتل ها، روان شناسان و بسته بندي لوازم كاهش وزن است.
رنگ زرد
قرآن كريم رنگ زرد روشن را رنگي شادي بخش ناميده است (بقره: 69 ). زرد اعصاب را تقويت كرده، ذهن را به تحريك وا مي دارد. زرد اعصاب حركتي را فعال و در عضلات انرژي توليد مي كند. زرد در بيشتر كشورها مفهوم خوشحالي و مطلوب بودن را دارد. زرد رنگي مناسب براي نمايش تابناكي و درخشندگي ، خوشحالي، خوشرويي، سرزندگي، راحتي و خوش بيني در آگهي هاست. اين رنگ قابليت رؤيت بالايي دارد. نشانه هدايت و روشني، نور، تحرك، پيشرفت و آغاز فعاليت است. مناسب استفاده در صنايع آموزشي است همچنين زرد، رنگ احتياط است.
در آسيا رنگ زرد نشانه تقدس و پرهيزكاري است. در كشورهاي مسيحي زرد نشانة نورخورشيد و دانايي است. در مالزي كه جمعيت آن مخلوطي از مالايي ها، هندي ها و چيني ها است رنگ زرد دلالت بر خاندان پادشاهي دارد و طلايي نشانة عمر زياد است. در سنگاپور از 
رنگ زرد در طراحي بسته بندي غذاها نبايد بهره گرفت. كاربرد بيش از حد زرد در بسته بندي، مصرف كننده را از محصول دور مي كند.
رنگ ارغواني
ارغواني نشانه تشريفات و شكوه است. در بعضي از كشور هاي غربي اين رنگ نشانة دلتنگيبراي ميهن است. رنگ ارغواني بيشتر مورد توجه كودكان بخصوص دختر بچه ها است. اگر چه اين رنگ در بعضي از كشورها دلالت بر سوگواري و مرگ نيز دارد ولي در بسياري از فرهنگ ها نشانة نجابت و شرافت است. اين رنگ چون كم تر در طبيعت ديده مي شود استفاده از آن در طراحي بسته بندي غذاهاي دريايي بايد با احتياط انجام شود.
لئوناردوداوينچي معتقد بود كه رنگ ارغواني مي تواند قدرت تفكر انسان را تا 10 برابر افزايشدهد. اين رنگ قدرت تخيل را در كودكان افزايش مي دهد. در كشورهاي مسيحي رنگ ارغواني به معناي ثروت و توان گري است.در چين رنگ ارغواني يك رنگ بد يمن و بد اقبال است.
رنگ قهوه اي
قهوه اي
نشانه راحتي و اعتماد است. در آمريكا استفاده از اين رنگ در طراحي بسته بندي مواد غذايي و دريايي با موفقيت همراه است. وجود رنگ قهوه اي در بسته بندي مواد غذا يي در كلمبيا، باعث كاهش فروش محصول مي شود. در كشور هاي غربي قهوه اي نشانه فروتنياست.
قهوه اي نماد چوب، قهوه و محصولات برآمده از زمين است. قهوه اي رنگ اعتماد، سختي،خانواده دوستي، احتياج به امنيت و آسايش، قدرت، بلوغ و راحتي است. رنگ مناسبي برايآهن فروشي ها، قهوه خانه ها، فروشگاه هاي صنعتي، غذا فروشي ها، فروشگاه هاي پوشاكمردانه،كابينت فروشي ها، ساعت فروشي ها و نجاري هاست.
رنگ خاكستري
رنگ خاكستري نشانه فساد و تباهي است. از اين رنگ در طراحي بسته بندي مواد غذايي ودريايي بايد پرهيز كرد. اين رنگ معناي گوشه گيري، بي تفاوتي، بي ميلي و عدم فعاليت است
رنگ بنفش
اين رنگ در بسياري از فرهنگ ها به معني رنج و همدردي است. استفاده از اين رنگ درطراحي بسته بندي مواد غذايي و دريايي توصيه نمي شود. بعضي نيز رنگ بنفش را نشانهروحيه لطيف و زيبا پسندي مي دانند.

در ژاپن رنگ هاي طلايي، سفيد، ارغواني، نقره اي و صورتي دلالت بر خوشبختي و كيفيتخوب محصول دارد.
در پاكستان رنگ هاي سبز و نارنجي مورد علاقه مردم است و استفاده از اين رنگ در طراحيبسته بندي مواد غذايي و دريايي توصيه مي شود.
 در ايران رنگ هاي سفيد، سبز و قرمز كه رنگ هاي پرچم ملي است در طراحي بسته بنديمواد غذايي ارجحيت دارند.
 در سنگاپور رنگ هاي قرمز، قرمز و نارنجي، و قرمز و سفيد دلالت بر موفقيت و خوشبختيدارد.
- در انگلستان و فرانسه رنگ هاي سفيد، قرمز و ارغواني مورد علاقه مردم است .
 در آلمان و بلژيك رنگ هاي زرد و قرمز و در دانمارك و كانادا و اطريش رنگ هاي سفيد وقرمز ارجحيت دارند.
 در فنلاند و يونان رنگ هاي سفيد و بنفش و در نروژ و هلند رنگ هاي سفيد، قرمز و بنفشمورد علاقه مردم هستند.
 در ايرلند رنگ هاي سفيد، سبز و نارنجي و در اسپانيا رنگ هاي زرد و قهوه اي مورد توجهمردم قرار دارند.
 مردم روسيه به رنگ هاي سفيد، آبي آسماني و نارنجي توجه مي كنند.